“100% jezelf kunnen zijn is een ongelooflijk privilege”

Dit interview werd gepubliceerd in bookzine 10, te koop in de webshop of in een van deze winkels.

Ik keek er enorm naar uit om Meredith Greer te ontmoeten. Ik kende haar van haar columns met titels als ‘God geef me het zelfvertrouwen van een middelmatige witte man’, ‘Hoera voor de hoeren’ en ‘Ik ben je Arische broedkip niet’. In 2018 schreef ze de column ‘Hoe je een vrouw moet zijn’ als antwoord op vlogger Jamie Li die vrouwen het advies gaf om elke dag hun man te pijpen. Het stuk raakte een gevoelige snaar en werd 20.000 keer gedeeld. Moest Meredith in Vlaanderen wonen, ze was vast een Charlie geweest. Maar wanneer ik haar vraag of ik haar mag interviewen over het thema ‘100% jezelf zijn’, aarzelt ze een beetje. In het gesprek blijkt waarom.

Voor wie jou nog niet kent, wie is Meredith Greer?
“Ik zette vroeger in mijn bio altijd ‘feminist’, maar dat doe ik nu veel minder. Ik vind het niet meer interessant om aan mensen te vragen: ‘Ben jij feminist?’ Ik vind het beter te vragen waarom je het niet bent. Ik kan niet tegen dingen die onrechtvaardig zijn, daar word ik boos van. Omdat ik niet zo goed ben in confrontaties, lukt het me beter om dingen op te schrijven. Dat mondt vaak uit in columns die resoneren bij een groep mensen. Nu werk ik als journalist. En ik zit te vaak op Twitter (lacht).”

“Welkom in de wereld waar wij allemaal al een hele tijd in leven en waar er gevolgen zijn aan wat je zegt of doet”

Je schrijft over cultuur, maar het zijn je maatschappijkritische columns over klimaat, racisme en feminisme die de meeste – boze – reacties teweegbrengen. Kan je de haat op sociale media nog aan?
“Toen ik wekelijkse columns schreef over de actualiteit, begon ik tijdens het schrijven al na te denken over hoe mensen zouden reageren op sociale media. Toen moest ik even wegblijven van Twitter en Facebook. Anders kon ik niet meer bedenken wat ik zelf ergens van vond.”

“De woede komt en gaat en went. Als ik bepaalde mensen boos maak, dan komt dat ook omdat ik iets goed doe: kennelijk maak ik hen bang. Ergens beschouw ik die boze trollen niet eens als echte mensen. Waarom zou ik ‘PietjePuk68’ met een anoniem profieltje en vijf volgers serieus nemen? Opinions are like assholes, everybody has one.”

“Veel witte, hoogopgeleide, rijke of heteromannen zijn het niet gewend dat mensen hen vertellen wat ze van hen vinden. Dan krijg je die typische reactie: ‘Ik mag helemaal niks meer zeggen!’ Dan denk ik: welkom in de wereld waar wij allemaal al een hele tijd in leven en waar er gevolgen zijn aan wat je zegt of doet.”

Critici noemen jou te activistisch, als journalist.
“Ik denk dat andere journalisten net zo goed stelling innemen, maar toch vol mogen houden dat ze ‘neutraal’ zijn en alleen ‘kritische vragen stellen’. Ze denken enkel dat hun mening neutraal is en iedereen die ervan afwijkt gekleurd is. Maar dat is een kwestie van perspectief dat alleen in stand gehouden wordt doordat iedereen op de redactie er precies hetzelfde uitziet als zij. Waarom zou het activistisch zijn wanneer ik zeg dat vrouwen mensen zijn en mensenrechten zouden moeten hebben? Of dat zwarte mensen evenveel waard zijn als alle andere mensen?”

In Vlaanderen is er nu een discussie rond ‘neutraliteit’ op de openbare omroep. Volgens het regeerakkoord moet die de Vlaamse identiteit uitstralen.
“Wie heeft het recht om te beslissen wat dat is? Het Amsterdam Museum besliste een tijdje terug dat ze de term ‘Gouden Eeuw’ niet meer wilde gebruiken, omdat er in die periode een heleboel dingen gebeurden die niet zo golden waren, zoals slavernij en extreme armoede. De term ‘Gouden Eeuw’ impliceert een historisch frame van een bepaalde situatie, waarbij andere dingen onderbelicht bleven. Volgens critici wilde het museum de geschiedenis herschrijven. Terwijl ik denk: nee, de term ‘Gouden Eeuw’ was al een manier om de geschiedenis op een bepaalde manier te censureren.”

“In Nederland is het schrikbarend hoe weinig vrouwen financieel onafhankelijk zijn.”

“Wie heeft de macht om de neutraliteit te claimen? Dat is zo’n ontzettend machtige positie, want dan ben jij normaal en het uitgangspunt en betekent het ook dat we met z’n allen met jouw bril de wereld bekijken. Vanuit de Vlaamse identiteit wordt bekeken wie daar binnen past en vooral wie niet.”

Dit bookzine staat in het teken van 100% jezelf zijn. Kan jij unapologetically jezelf zijn?
“100% jezelf kunnen zijn is een ongelooflijk privilege. Het woord unapologetically impliceert dat er inherent iets in jezelf zit waarvan andere mensen vinden dat je er sorry voor moet zeggen en dat je dat weigert te doen. Iedereen zou een fuck you fund moeten hebben. Dat is een potje geld waardoor je op ieder moment zou moeten kunnen zeggen: ik vertrek uit deze baan, uit deze relatie, uit dit huis en ik heb twee maanden salaris om mezelf te ondersteunen, ongeacht al deze bullshit. Die vrijheid hebben erg weinig mensen. Ik weet niet hoe het in Vlaanderen zit, maar in Nederland is het schrikbarend hoe weinig vrouwen financieel onafhankelijk zijn.”

“Tegelijkertijd gaat het over zaken waarvoor je sorry zou moeten zeggen, dingen die zogezegd offensive zijn, maar waar mensen niks aan kunnen doen, zoals je afkomst, je lichaam of je geaardheid. Wanneer zulke mensen een ruimte innemen, krijg je vaak de reactie: ‘Wie denkt zij wel niet dat zij is? Kennelijk kent ze haar plek niet. Misschien moeten we haar even herinneren wat haar plek is.’ Mensen zeggen je dan dat je dik bent, want dat wist je zelf niet. Of dat je een vrouw bent. ‘Goed dat je me dat even vertelt want dat was ik vergeten.’ (lacht).”

Foto: Sandra Mermans

Welke mensen vind jij inspirerend omdat ze zo unapologetical zijn?
“De meeste mensen die ik inspirerend vind, hebben gigantisch veel talent. Ik denk aan de Amerikaanse voetbalster Megan Rapinoe, die na een overwinning haar beker kust en zegt: ‘I deserve this’. Yes, she does! Want ze heeft zo veel wereldkampioenschappen moeten winnen voor ze op die plek mocht zitten. Of kijk naar Alexandra Ocasio Cortez. Hoe oud is zij? Een politieke carrière als de hare is voor de meeste mensen onbereikbaar.”

Je bedoelt dat enkel de allergrootste talenten uit minderheidsgroepen aan de top geraken?
“Dat denk ik wel. Het is belangrijk dat ze er zijn. Zo gaan mensen die op hen lijken denken: als zij dat kunnen, mag ik misschien ook trots zijn op mijn prestaties en op mijn promotie. Maar er komt een burden of representation bij kijken. Je moet altijd op je opperste best zijn en de kleinste fout kan je onderuithalen. Hélène Christelle Munganyende schreef daar laatst een goed stuk over, over het recht om lelijk te mogen zijn. “Waarom moeten wij onszelf rechtvaardigen met schoonheid”, vroeg ze zich af.

“Doordat vrouwen eerst over hun uiterlijk moeten praten, kunnen ze veel minder tijd besteden aan waar ze het eigenlijk over willen hebben.”

“Ik wil bijvoorbeeld serieus genomen worden als schrijver, als journalist, als maker, ongeacht mijn vrouw-zijn, mijn relatie of mijn uiterlijk. De meeste witte mannen vinden het heel vanzelfsprekend dat hun uiterlijk niet ter discussie staat en hoeven daar zelfs niet over na te denken.”

In mijn boek ‘De naakte waarheid’ schrijf ik dat het ondenkbaar is dat een vrouw die even weinig fucks geeft om haar uiterlijk als Rik Torfs, zo’n groot podium zou krijgen op tv.
“Klopt, of ze zouden het er eerst uitvoerig over moeten hebben. ‘Goh wat inspirerend dat jij geen make-up draagt, waarom doe je dat?’ Doordat vrouwen eerst over hun uiterlijk moeten praten, kunnen ze veel minder tijd besteden aan waar ze het eigenlijk over willen hebben.”

“Het is heel dubbel, dat gesprek over 100% jezelf zijn. Want hoe graag ik ook zou willen dat mijn aanwezigheid in bepaalde ruimtes neutraal is, is dat niet zo. Je moet er in zekere zin over praten. Alleen is het gevaar is dat je blijft hangen in de uitlegfase van wie je bent, voor je aan je eigenlijke verhaal kan beginnen.”

Kan jij zeggen dat je 100% jezelf bent?
“Dat weet ik echt niet. Ik denk dat het gaat om zelfacceptatie. Ik heb ongelooflijk veel bewondering voor hoe comedian Hannah Gadsby dat gedaan heeft in haar show ‘Nanette’. Maar dat was op haar voorwaarden, in haar show, hoe zij het wilde. Daar ben ik nog lang niet.”

“Anuna De Wever vindt het vanzelfsprekend dat zij dingen te zeggen heeft over het klimaat. Want waarom niet?”

Vandaag is er meer bewustzijn en rond gendergelijkheid dan pakweg 20 jaar geleden. Hoe komt dat, denk je?
“Linda Duits heeft daar een interessante theorie over. Zij heeft onderzoek gedaan naar de Dolle Mina’s en vertelt dat bewegingen zoals de feministische beweging ontstaan omdat mensen opgroeien met een bepaalde verwachting die niet blijkt te voldoen aan de realiteit. Daarom zitten we vandaag in zo’n feministische golf over de hele wereld. Wij zijn eind jaren negentig opgegroeid met het idee van de Spice Girls en girl power. Wij konden alles doen wat we wilden, de emancipatie was voltooid, we waren allemaal gelijk. En toen kwamen we op de universiteit en op de arbeidsmarkt en ontdekten we dat de realiteit anders was.”

“Mijn generatie en met name de generatie die hierna komt, zijn zo activistisch omdat het verschil tussen de verhalen die ons verteld worden over gelijkheid in het geëvolueerde Westen en de realiteit te groot is. Er zit een felheid in de jongeren die nu op straat komen: heel inspirerend. Bij Greta Thunberg merk ik een grote zuiverheid in haar denken over klimaatrechtvaardigheid. Zij aanvaardt niet dat er niks verandert. Anuna De Wever gaat in zo’n praatprogramma zitten en vindt het vanzelfsprekend dat zij dingen te zeggen heeft over het klimaat. Want waarom niet? ‘Leg me maar uit waarom ik hier niet zou mogen zitten.’ Ik laad daarvan op.”

Foto: Sandra Mermans

Ik vraag me soms af hoe Greta Thunberg dit volhoudt. Hoe slaapt ze ’s nachts met zo veel druk op haar schouders?
“Ze noemt zelf haar Asperger haar superkracht. Ik denk dat zij überhaupt niet kan slapen met de staat van het klimaat. Ze moet dus wel met activisme bezig zijn. Thunberg confronteert mensen met het feit dat ze dat niet hebben gedaan. Wat zij zegt, voelt als een persoonlijke aanval. Dan krijg je reacties als: ‘Wie ben jij wel niet dat je bent om mij te vertellen dat ik dat zou moeten doen?’ Ze wordt als bedreigend ervaren.”

De discussie gaat vaak over de toon die ze gebruikt in plaats van de inhoud van wat ze zegt.
“Tja, de toon van het debat. Waarom roept het zo veel weerstand op wanneer mensen open zijn over hun inzet voor het klimaat? In Nederland worden dat soort mensen ‘deugmensen’ genoemd. ‘Wat staan zij daar weer te deugen.’ ‘Die vieze stinkende deug-gleuf.’ Idioot toch?”

“Helemaal jezelf zijn betekent ruimte innemen en niet aan de kant gaan voor een ander. Maar misschien sta jij wel hartstikke in de weg.”

In Vlaanderen noemen ze dat gutmenschen, maar Nederlanders zijn blijkbaar on another level!
“(lacht) ‘Die vervelende gutmenschen toch, kijk ze daar het goede staan te doen.’ Dat soort reactie zegt veel over de mensen die dat soort uitspraken doen. Zij denken dat je alleen maar dingen goed wilt doen voor de wereld zodat je dat kan tonen aan anderen. Daarmee gaan ze er als vanzelfsprekend vanuit dat je hun mening überhaupt interessant vindt.”

Zijn Nederlanders meer zichzelf dan Vlamingen?
“Dat weet ik niet. 100% jezelf zijn is natuurlijk ook niet altijd iets goeds. Ik ken nazi’s die 100% zichzelf zijn. Helemaal jezelf zijn betekent ruimte innemen en niet aan de kant gaan voor een ander. Maar misschien sta jij wel hartstikke in de weg. En je bescheiden opstellen betekent niet altijd per definitie dat je minder jezelf bent. Want je kan op een bescheiden manier iemand met een grote mond zichzelf voor gek laten zetten. Het vereist een bepaalde sociale intelligentie.”

Misschien gaat het over je bewust zijn over welke plek je inneemt?
“Ik denk dat alle mensen over wie we het over gehad hebben – Megan Rapinoe, Greta Thunberg, Hannah Gadsby, Alexandria Ocasio Cortez – vrouwen zijn die zich heel erg bewust zijn van welke ruimte ze innemen en wanneer ze het even extra aanzetten gewoon om een punt te maken. Terwijl er bij veel machthebbers er een bepaalde blindheid is: zij denken dat ze die plek automatisch verdienen. Ze doen aan zelfoverschatting en worden niet gedwongen om bepaalde sociale gevoeligheden te ontwikkelen. Vrouwen hebben die skills over de jaren heen geperfectioneerd. Ze hebben sociale voelsprieten uitstaan waardoor er een wereld van communicatie plaatsvindt zonder dat mannen überhaupt doorhebben dat er iets aan de gang is. Ik zou persoonlijk niet door de wereld willen banjeren, ongehinderd door enige kennis, want vroeger of later trap je ergens in waar je niet meer uitkomt.”

Hoe neem je die blinde vlekken weg?
“Wat het beste werkt, is niet afhankelijk zijn van hen en het vervolgens maar lekker zelf doen.”

“Laat alle mensen die energie van je zuigen links liggen.”

Je eigen platform maken?
“Je kan twee dingen doen als ze geen plek aan tafel voor je maken: je kan een opklapstoel meenemen of je kan je eigen tafel bouwen. Ik denk dat dat is wat er nu gebeurt. Mensen die geen plaats krijgen, bouwen hun eigen platform en zeggen: ‘Nu gaan we eens kijken of er wel ruimte is voor jullie.’ Zo ontstaan er gemeenschappen, tijdschriften, rijke culturele netwerken, helemaal buiten de machthebbers om. Af en toe is dat gewoon productiever.”

“Ik geloof dat veel discussies met mensen die vinden dat je je ergens voor moet verantwoorden bedoeld zijn om je af te leiden, om je energie te verspillen, om te zorgen dat jij de hele tijd jezelf moet uitleggen. Toni Morrison zegt: ‘The very serious function of racism… is distraction. It keeps you from doing your work. It keeps you explaining, over and over again, your reason for being.’” Het is af en toe oké om deze mensen – vaak trolls – te negeren.”

Foto: Sandra Mermans

“Een mooi voorbeeld daarvan is de Repeal-campagne in Ierland, waar in 2018 een referendum werd gehouden over de strenge abortuswet. De campagne Repeal the 8th riep op het achtste amendement af te schaffen, dat het ongeboren leven gelijk stelde aan dat van de moeder. Een van de redenen voor het succes van die campagne was net omdat de activisten zich afschermden voor al te veel haatreacties, met behulp van een tool. De Repeal Shield had een lijst ontwikkeld met alle troll accounts die ze geblokkeerd hadden. En die wisselden de activisten uit, zodat op een gegeven moment alle trollen in een loze ruimte aan het schreeuwen waren.”

“Laat alle mensen die energie van je zuigen links liggen. Ik blokkeer ook profielen. Ik hoef niet in discussie te gaan met mensen die homoseksuelen en zwarte mensen uitschelden en beledigen. Die tijd kan ik beter gebruiken voor het schrijven van een stuk voor lezers die nog wel te bereiken zijn.”

“Als de ene kant beweert dat het regent en de andere kant zegt dat de zon schijnt, is het je job als journalist om je hand uit het raam te steken.”

In praatprogramma’s duiken regelmatig opiniemakers op die de gevolgen van de klimaatopwarming ontkennen. Moeten we daar nog tijd in steken?
“Het argument is: we moeten alle ideeën aan het woord laten en met iedereen in debat gaan. Ik vind dat je als journalist en mediamaker bezig moet zijn met wie wiens mening al dan niet relevant is. We hebben maar zo veel tijd om te luisteren naar mensen, maak een keuze in wie je aan het woord laat. Dat gaat niet over bevooroordeeld zijn. Als de ene kant beweert dat het buiten regent en de andere kant zegt dat de zon schijnt, is het je job als journalist niet om ze beiden aan het woord te laten, wel om je hand uit het raam te steken en te voelen of het regent. Die verantwoordelijkheid wordt in de journalistiek te weinig genomen.”

“Hoe de media extreemrechts normaliseren, daar lig ik ’s nachts echt van wakker. Ik word bang van de grote winsten die extreemrechts boekt. Toch besef ik goed dat ‘de media’ niet bestaan. Want ik ben ook onderdeel van de media. Ik sta nu vaker stil bij wat mijn aandeel hierin is. Zijn er momenten waarop ik mezelf heb gecensureerd of mijn mond heb gehouden omdat dat makkelijker was? Ik spreek me nu vaker uit als ik vind dat er fouten worden gemaakt.”